Ra, Re (Mısır Mitolojisi)

Makale: Özhan Öztürk

RA veya RE Öğle güneşinin kişileştirilmiş formu olan güneş tanrısı Mısır panteonundaki en önemli varlık olup, kendini dünyayı çevreleyen başlangıç denizi üzerindeki bir adadan yaratmış, ardından hava (Şu) ve nemi (Tefnut) yaratmıştır.

Ra Kimdir?

Mısır’da Ra dışındaki diğer önemli tanrılar da güneşin görünümlerinden

oluşmaktaydı. Güneşin süreklilik arz eden doğuş ve batış süreci yüzünden Mısır halkı geceleyin güneş tanrının ölüp, sabahleyin tekrar dirildiğine inanmaktaydı.  Ra, yaratıcı tanrı olmasının yanı sıra diğer tanrıların ve Mısır’ın da ilk kralı olarak görülmekteydi. 4. Hanedandan firavun Djedefre (Khaf-Ra “Ra’ya benzeyen”) döneminde (MÖ 2584–2576) Mısırlılar Ra’nın oğulları olarak bilinmekte olup, bu dönemden itibaren firavunlar onun soyundan olduklarını iddia etmiş, firavunun soyundan doğan her çocuk Ra’nın bedenlenmiş formu olarak görülmüştür.

Beşinci hanedan döneminde Ra’nın yerine Osiris geçmişse de Seth, Osiris’i öldürerek yerini almaya kalkışınca Osiris’in oğlu Horus ile Seth, Ra’nın hakemliğinde Mısır tahtı için mücadele etmiştir. Sonunda babasının öcünü alan Horus firavun olurken Re-Horus (Ra-Horakty) adını almıştır. Altıncı hanedan döneminde Osiris yüceltilmiş, pozisyonu iyice gerileyen Ra’nın özellikleri ona atfedilir olmuştur.

Ra’nin bilinen bir eşi olmamasına karşın Hathor, Tefnut, Sekhmet ve Maat olarak tecessüm ettiği sanılmakta, kendi kendini yaratmasına karşın bazı kaynaklarda tanrıça Neith’in annesi olduğu iddia edilmektedir. Ra’nın Duası gibi edebi metinlerde 24 ayrı görünümde olduğu belirtilen Ra çoğunlukla yaşlı bir adam olarak veya şahin başlı insan formunda, gece güneşi hali ise koçbaşlı olarak tasvir edilmekte, her durumda baş kısmında mutlaka bir güneş diski bulunmaktaydı.

Güneşin yolculuğunu açıklamaya yönelik bir söylenceye göre gök tanrıçası Nut her sabah güneş doğurmakta, akşam ise yutmaktadır. Bir diğerine göre ise okyanus Nun ufuk çizgisiyle oynadığı için Re bir güneş kayığı üzerinde doğudan batıya doğru Duat adlı öteki dünyaya gitmek için yolculuk etmekte, bu sırada kendisine sabahları Matet, akşamları Mesektet eşlik etmekteydi. Ra yolculuk sırasında karanlığı temsil eden Apep (Apophis) adlı yılanı öldürmekte, akşam olduğunda Nun’un gövdesi üzerinde ama yeryüzünün altında yol almaktadır. Bir söylencede Ra Hathor ile kavga ettikten sonra tanrıça Mısır’ı terk etmiş ve kendine yaklaşan her şeyi yok eden bir dişi aslana dönüşmüştür. Ra, tanrıçayı özleyince Thoth’un hazırladığı bir iksiri içmesini sağlayarak dişi arslanın yeniden Hathor’a dönüşmesini sağlamıştır.

Kült merkezi Heliopolis olan Ra’nın popülaritesi Thebai’nin başkent olmasıyla azalarak yerini Amon’a bırakmışsa da zamanla iki tanrı birleştirilerek Amon-Ra ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte firavun IV. Amenhotep, Akhenaton (Tel-el-Amara) kentini kurarak bir başka güneş tanrısı Aton’u baş tanrı ilan etmiştir.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016